Świąteczne smakołyki na brytyjskim stole – co jedzą Brytyjczycy w Boże Narodzenie?

Brytyjczycy obchodzą Boże Narodzenie z prawdziwą kucharską pasją! Na świątecznym stole króluje pieczony indyk, a towarzyszy mu szereg tradycyjnych dodatków i deserów. Każda rodzina celebruje ten czas nieco inaczej, ale pewne potrawy są nieodłącznym elementem brytyjskich świąt, bez których trudno sobie wyobrazić bożonarodzeniową ucztę w Zjednoczonym Królestwie.

Król brytyjskiego stołu – indyk i jego alternatywy

Sercem brytyjskiego świątecznego posiłku jest bez wątpienia pieczony indyk (roast turkey). Ta tradycja jest tak silnie zakorzeniona w brytyjskiej kulturze, że trudno wyobrazić sobie święta bez tego dania. „Pieczony indyk to absolutna podstawa naszego świątecznego stołu. Przygotowania zaczynamy już wczesnym rankiem, by zdążyć na świąteczny obiad” – tak często mówią Brytyjczycy o swojej świątecznej tradycji [1].

Pieczenie indyka to cały rytuał, który może trwać kilka godzin. Mięso jest zazwyczaj nacierane masłem, ziołami i przyprawami, a następnie pieczone do uzyskania złocistej skórki. Wiele rodzin dodaje do indyka swoje sekretne składniki, które przekazywane są z pokolenia na pokolenie [3].

Co ciekawe, nie wszyscy Brytyjczycy decydują się na indyka. W niektórych domach tradycyjnie podaje się gęsinę, kaczkę, kurczaka lub wołowinę [2]. Zwłaszcza roast beef (pieczona wołowina) cieszy się dużą popularnością jako alternatywa dla indyka [2]. Natomiast weganie i wegetarianie często przygotowują nut roast – pieczeń z orzechów, warzyw i przypraw, która doskonale zastępuje mięsne dania [2].

Nieodzowne dodatki do świątecznego obiadu

Żaden brytyjski świąteczny obiad nie byłby kompletny bez towarzyszących mu dodatków. Najważniejsze z nich to pieczone ziemniaki (roast potatoes) – chrupiące z zewnątrz i miękkie w środku [1]. Przygotowanie idealnych pieczonych ziemniaków to prawdziwa sztuka, którą Brytyjczycy opanowali do perfekcji.

Obok ziemniaków na stole królują warzywa, przede wszystkim brukselka, która mimo mieszanych opinii, jest nieodłącznym elementem świątecznego posiłku [1]. Jak mówi stare brytyjskie powiedzenie: „Nie ma Bożego Narodzenia bez brukselki na talerzu”. Oprócz niej podaje się także marchewkę i pasternak [2].

Całość obiadu dopełnia gravy – gęsty sos przygotowywany na bazie soków z pieczonego mięsa [1]. Ten aromatyczny dodatek obficie polewa się zarówno na mięso, jak i na wszystkie dodatki.

Ciekawym, typowo brytyjskim dodatkiem są pigs in blankets – małe kiełbaski owinięte bekonem [1]. To jeden z ulubionych elementów świątecznego obiadu, zwłaszcza wśród dzieci. „W naszym domu zawsze przygotowuję dodatkową porcję pigs in blankets, bo znikają jako pierwsze” – to częsty komentarz brytyjskich gospodynie [2].

Słodkie zakończenie uczty – tradycyjne desery

Po sytym głównym daniu przychodzi czas na desery, a tych w brytyjskiej tradycji świątecznej nie brakuje. Najbardziej znanym i tradycyjnym deserem jest Christmas Pudding [1]. Ten gęsty, ciemny pudding przygotowywany jest z suszonych owoców, przypraw korzennych, orzechów, tłuszczu, mąki i alkoholu [3].

Co ciekawe, Christmas Pudding tradycyjnie przygotowuje się na kilka tygodni, a nawet miesięcy przed Bożym Narodzeniem, aby smaki mogły się dobrze wymieszać i dojrzeć [3]. W wielu rodzinach istnieje zwyczaj, że podczas mieszania składników na pudding każdy członek rodziny może wypowiedzieć życzenie, które ma się spełnić w nadchodzącym roku [2].

Innym popularnym deserem jest trifle – warstwowy deser składający się z nasączonego alkoholem biszkoptu, galaretki, owoców, kremu i bitej śmietany [2]. Każda rodzina ma swoją własną wersję tego przysmaku, a przepisy są często strzeżone jak największe skarby.

Na brytyjskim stole nie może zabraknąć również mince pies – małych babeczek wypełnionych mieszanką suszonych owoców, przypraw i bakalii [1]. Mimo swojej nazwy, współczesne mince pies nie zawierają mięsa, choć historycznie rzeczywiście były to mięsne przysmaki [2].

W Szkocji szczególnie popularny jest Dundee Cake – ciasto z dużą ilością suszonych owoców i migdałów na wierzchu [2]. Ten regionalny przysmak stanowi doskonałe uzupełnienie świątecznego menu.

Świąteczne napoje i przekąski

Brytyjskie święta to nie tylko jedzenie, ale również specjalne napoje. Mulled wine (grzane wino) to gorący napój z czerwonego wina z dodatkiem przypraw korzennych, cytrusów i miodu, który rozgrzewa w zimowe wieczory [3]. Jego aromat często wypełnia brytyjskie domy w okresie świątecznym.

Dla dzieci i osób niepijących alkoholu przygotowuje się mulled cider (grzany cydr) lub hot chocolate (gorąca czekolada) z dodatkiem bitej śmietany i pianek marshmallow [3].

Brytyjczycy lubią również przekąsić coś pomiędzy głównymi posiłkami. Popularne są różnego rodzaju przekąski, w tym cheese board – deska serów podawana z krakersami i owocami [2]. To doskonałe uzupełnienie świątecznego menu, zwłaszcza gdy goście zbierają się wieczorem na rozmowy i gry.

Świąteczne tradycje przy stole

Brytyjskie Boże Narodzenie to nie tylko jedzenie, ale również liczne tradycje, które towarzyszą świątecznym posiłkom. Jedną z nich jest otwieranie Christmas Crackers – kolorowych rurek wypełnionych drobnymi prezentami, żartami i papierowymi koronami [3]. Przed rozpoczęciem posiłku każdy gość ciągnie za końcówkę crackera, który z hukiem pęka, ujawniając swoją zawartość. Papierowe korony zakładane są na głowy, co nadaje posiłkowi zabawnego, świątecznego charakteru.

Wiele rodzin celebruje również Boxing Day (26 grudnia), kiedy to spożywa się pozostałości ze świątecznego obiadu, często w formie kanapek z indykiem [3]. To kontynuacja świątecznego biesiadowania, ale w bardziej zrelaksowanej atmosferze.

Ciekawą tradycją jest również podpalanie Christmas Pudding przed podaniem. Do deseru dodaje się brandy, które następnie podpala się, tworząc spektakularny efekt niebieskiego płomienia [1]. To moment, na który wszyscy czekają z zapartym tchem i który często wywołuje okrzyki zachwytu wśród gości.

Regionalne różnice w świątecznym menu

Wielka Brytania, mimo niewielkich rozmiarów, charakteryzuje się różnorodnością regionalnych tradycji kulinarnych, które uwidaczniają się również podczas świąt Bożego Narodzenia.

W Szkocji, oprócz wspomnianych już dań, popularne są klapshot (puree z brukwi i ziemniaków) oraz czarna pudingowa kiełbasa [2]. Szkoci mają również silną tradycję pieczenia świątecznych ciasteczek, w tym charakterystycznych shortbread – kruchych ciastek maślanych.

Walia może pochwalić się tradycją bara brith – ciemnego, słodkiego chleba z suszonymi owocami, który podaje się pokrojony w plastry i posmarowany masłem [2]. To doskonały dodatek do popołudniowej herbaty w świąteczny dzień.

W Irlandii Północnej na stołach często pojawia się champ – purée ziemniaczane z dodatkiem drobno posiekanej cebuli, szczypiorku, masła i mleka [2].

Świąteczne przygotowania kulinarne

Przygotowania do brytyjskiego świątecznego obiadu rozpoczynają się na długo przed Bożym Narodzeniem. Wiele rodzin planuje menu z kilkutygodniowym wyprzedzeniem, a niektóre dania, jak wspomniany Christmas Pudding, przygotowuje się nawet kilka miesięcy wcześniej [3].

Dzień Bożego Narodzenia w brytyjskiej kuchni zaczyna się wcześnie rano, gdy gospodarz lub gospodyni wkłada indyka do piekarnika [1]. Następne godziny to starannie zaplanowane przygotowywanie kolejnych elementów uczty – od obierania i krojenia warzyw, po przygotowanie sosów i dodatków.

Cały proces przygotowań to również czas spędzany razem. Często całe rodziny angażują się w gotowanie, co staje się integralną częścią świętowania. „Najlepsze wspomnienia z Bożego Narodzenia to te, gdy wszyscy kręciliśmy się po kuchni, pomagając w przygotowaniach” – wspominają często Brytyjczycy [3].

Podsumowanie

Brytyjska kuchnia świąteczna to fascynująca mieszanka tradycji, smaków i rytuałów. Od pieczonego indyka z wszystkimi dodatkami, przez sycące desery, po specjalne napoje – każdy element ma swoje znaczenie i historię. Co najważniejsze, brytyjskie Boże Narodzenie to czas, gdy rodziny zbierają się razem, by celebrować nie tylko przy jedzeniu, ale i wspólnych aktywnościach i rozmowach.

Niezależnie od regionalnych różnic i rodzinnych wariantów, brytyjski stół świąteczny pozostaje symbolem obfitości, tradycji i rodzinnego ciepła. To dowód na to, jak jedzenie może łączyć pokolenia i tworzyć niezapomniane wspomnienia, które trwają znacznie dłużej niż same świąteczne dni.

Źródła:

[1] https://www.novakid.pl/blog/potrawy-wigilijne-w-anglii/
[2] https://myspeed.pl/tradycyjne-potrawy-swiateczne-anglii/
[3] https://talkersi.pl/tradycje-swiateczne-w-anglii/